انواع چرم 

در حالت کلی، نمی‌توان یک دسته ‌بندی اساسی برای انواع چرم در نظر گرفت. چرم‌ها را می‌توان بر اساس جنس، به طبیعی و مصنوعی تقسیم‌بندی کرد. اما مهم‌ترین و معروف‌ترین تقسیم‌بندی چرم، براساس نوع دباغی آن است. حتما می‌دانید که دباغی، به فرآیندی گفته می‌شود که چرم خام را پردازش می‌کند و آن را برای استفاده در صنایع پوشاک، آماده می‌سازد. تقسیم‌بندی‌های مختلف و متنوعی براساس نوع پرداخت، در چرم وجود دارد که در این مطلب به مهم ترین و معروف ترین آنها می پردازیم .

چرم طبیعی واکس خور

این نوع چرم از سطح بیرونی چرم به ‌دست می‌آید و جزو مرغوب‌ترین انواع چرم است. چرم‌های کامل، سطح براقی دارند و بسته به نوع دباغی‌شان ممکن است دانه‌دانه یا صاف باشند. چرم‌های دانه‌دانه، به علت کمترین دخالت در پرداخت، عمر طولانی‌تری دارند و بسیار با کیفیت هستند.

چرم نبوک

چرم نبوک یک نوع چرم مینیاتوری اصلاح شده است که مورد پرداخت قرار نگرفته است. سطح نبوک برس خورده و صیقل داده شده بطوری که الیاف پروتئین کوتاه آن یک سطح مخملی ایجاد میکنند. نبوک مشابه جیر، اما گران قیمت تر و ضخیم تر از جیر است. چرم نبوک را میتوان به هر رنگی تولید کرد. علی رغم شباهت چرم نبوک به جیر و اشبالت، چرم نبوک از لایه بیرونی ساخته شده است و جیر و اشبالت از لایه دوم و داخلی پوست تهیه شدند. همچنین نبوک سطح مخملی تری داشته و بسیار ظریفتر از دو نوع دیگر است. لذا کیفیت نبوک به مراتب بیشتر از چرم اشبالت و جیر است.

چرم اشبالت

چرم اشبالت از لایه دوم (بخش میانی) پوست هر حیوانی از جمله گاو، گوسفند و بز ساخته می‌شود. سطح اشبالت برخلاف نبوک، پرزدار است. چرم اشبالت بخشی از چرم است که قسمت صاف و براق آن برداشته شده و بصورت سطح پرزدار پرداخت شده است. در واقع پوست چرم دباغی شده ضخامت بسیار بالایی دارد، بطوری که قبل از برش دادن و ورقه ورقه کردن ضخامتی در حدود 6 تا 8 میلیمتر را داراست. این ضخامت چرم چندان کارآمد نیست به همین دلیل آن را به لایه هایی با ضخامت کمتر تقسیم میکنند، تا از لایه های تحتانی آن اشبالت بدست بیاید.

روی چرم (محل رویش مو) بهترین قسمت چرم است که اکثر چرم‏‏‌های رویه و نبوک از این قسمت بدست می‌آید. به این بخش از چرم full grain گفته می‌شود. قسمت دوم چرم کمی پایین تر از فول گرین است و به آن top grain گفته می‌شود. اما قسمت تحتانی پوست چرم که معمولاً از مرغوبیت کمتری برخوردار است، جیر یا suede نامیده می‌شود. چرم اشبالت از این قسمت بدست می‌آید. البته پس از آنکه سطح این قسمت را صیقل دادند و حالتی مخملی پیدا کرد. به همین دلیل اشبالت شبیه جیر است. با این تفاوت که اشبالت نسبت به جیر در سطح کیفی پایین تری طبقه بندی می‌گردد.

از این چرم در صنایع کیف دوزی، چرم دوزی، کفش، روکش مبل و صندلی استفاده میشود. در تهیه چرم اشبالت، از رنگ‌های شیمیایی زیادی استفاده می‌شود و به همین دلیل، تنوع رنگ آن بالاست.

تشخیص اشپالت طبیعی و مصنوعی

• در اشپالت طبیعی همانند چرم طبیعی و پوست، شکل اندام حیوان مشخص است. در صورتی که اشپالت صنعتی دارای طول و عرض مشخصی می باشد و بافت های آن دارای ساختار منظمی است.
• ضدآب نبودن اشپالت طبیعی از دیگر تفاوت های آن با نمونه صنعتی اشپالت است. به طوری که اشپالت طبیعی به طور مستقیم از همان پوست گرفته می شود که در تماس با آب واکنش نشان میدهد و لکه دار می شود. در حالیکه نمونه صنعتی آن آب را پس می زند و مانع از نفوذ به بافت می شود.
• اشپالت طبیعی به مرور زمان مانند چرم طبیعی حالت خاصی به خود می گیرد و علیرغم تَرَک ها و نقوشی که روی آن شکل می گیرد زیباتر نشان داده می شود. در حالیکه نوع مصنوعی آن به مرور زمان همانگونه به نظر می رسد که در ابتدا خریداری شده است و بافت یکدست خود را حفظ می کند.

چرم جیر

چرم جیر یکی از چرم های طبیعی است که به دلیل زیبایی که دارد در صنعت بسیار محبوب است. چرم جیر بطور خاص در قرن بیستم بسیار محبوب و پر طرفدار شد. این محبوبیت تا حد بسیاری نشات گرفته از ظرافت و جنبه لوکسی است که این نوع چرم داراست. چرم جیر از لایه های میانی پوست حیوان تشکیل میشود. چرم جیر بیشتر از پوست گوسفند تهیه میشود چراکه پوست گاو حالت زمخت و ضخیمی دارد و ظاهر جالبی برای چرم ایجاد نمیکند.

جیر بعلت اینکه امکان تنفس خیلی خوبی نسبت به چرم معمولی دارد، عرق و بخار را سریعتر جذب میکند. محصولات زیادی از جمله کفش های تابستانی، بوت، کفش های ایمنی که مدت زمان زیادی مورد استفاده قرار میگیرند، از چرم جیر ساخته شده اند. چرم جیر میتواند برای سایر محصولات چرمی به عنوان آستر و پوشش داخلی مورد استفاده قرار گیرد. از معایب جیر میتوان به نازک بودن آن اشاره کرد. چرم جیر از آنجایی که نازک است ماندگاری کمتری نسبت به انواع دیگر چرم دارد و سختی زیاد چرم معمولی را ندارد. پرزدار بودن جیر میتواند باعث نفوذ خاک و روغن در رطوبت به سطح جیر شود و همین باعث میشود جیر بیشتر در معرض لک و آسیب قرار گیرد.

نحوه مراقبت از جیر

هرچند که ضخامت و دوام جیر نسبت به چرم معمولی کمتر است، اما به این معنی نیست که جیر به راحتی پاره میشود، اگر جیر خراش پیدا کند میتواند آن را از بین برد. جیر هم مانند سایر چرم ها نیاز به مراقبت دارد. البته روند نگهداری آن با سایر چرم ها متفاوت است برای مراقبت از چرم جیر میتوان از واکس و کرم و نرم کننده چرم استفاده نمود. برای تمیز کردن گرد و خاک جیر میتوانید با یک برس مخصوص به آرامی محصول جیر را بررسی کنید. برس کشیدن جیر باعث میشود لطیف و صاف بماند و حالت اولیه خود را حفظ کند. به هیچ عنوان از مواد شوینده مانند صابون برای تمیز کردن لکه های جیر استفاده نکنید.

مقایسه جیر و نبوک

در نبوک قسمت روبه بیرون پوست تراشیده میشود و در واقع بر خلاف جیر برای تهیه نبوک از سطح خارجی استفاده میشود. هرچقدر چرم به سطح خارجی نزدیک تر باشد، الیاف محکم تری دارد. بنابراین مقاومت نبوک بیشتر از جیر است. همچنین نبوک به علت استحکام بیشتر از جیر گرانتر است.

در این مقاله انواع چرم هایی که در ساخت کفش، خصوصا کفش ایمنی بکار میرود را بررسی کردیم.

میلاد سیفتی